Nhà mật mã học Daniel J. Bernstein đưa ra cáo buộc Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ (NSA) và Cơ quan tình báo, mạng và an ninh của Chính phủ Anh (GCHQ) gây áp lực lên Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ (NIST), nhằm thông qua các tiêu chuẩn mật mã hậu lượng tử thuần (non-hybrid), có thể khiến các hệ thống đối mặt với lỗ hổng an ninh. Ông kêu gọi sử dụng mô hình “lai” - kết hợp thuật toán mật mã hậu lượng tử với thuật toán mật mã truyền thống, để tạo thêm lớp bảo vệ trong bối cảnh mối đe dọa lượng tử ngày càng gia tăng. Tranh luận này làm nổi bật rủi ro của việc vội vàng chuẩn hóa mà thiếu các cơ chế an toàn.

[ATTT số 5 (087) 2025] - Sự phát triển nhanh chóng của máy tính lượng tử đang tạo ra bước ngoặt lớn, đe dọa trực tiếp đến nền tảng bảo mật của các hệ thống mật mã truyền thống. Khi năng lực tính toán lượng tử đạt đủ mạnh, các thuật toán khóa công khai như RSA hay ECDSA/ECC có thể bị phá vỡ, kéo theo nguy cơ mất an toàn cho hạ tầng thông tin quốc gia. Bài viết tổng hợp tiến triển toàn cầu về mạng phân phối khóa lượng tử (Quantum Key Distribution - QKD), quá trình chuẩn hóa mật mã hậu lượng tử (Post Quantum Cryptography - PQC) với các thuật toán Kyber, Dilithium, Falcon, SPHINCS+, đồng thời phân tích rủi ro lượng tử đối với an toàn thông tin của Việt Nam và đề xuất định hướng chiến lược giúp Việt Nam chủ động xây dựng lộ trình chuyển đổi an toàn hậu lượng tử, bảo vệ chủ quyền số trong kỷ nguyên lượng tử.    

[ATTT số 2 (084) 2025] - Trong bối cảnh mối đe dọa từ máy tính lượng tử ngày càng hiện hữu, khả năng phá vỡ các thuật toán mã hóa truyền thống đang trở thành một mối quan ngại đối với an ninh quốc gia trên toàn cầu. Để đối phó với thách thức này, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Mỹ (NIST) đã nghiên cứu và chuẩn hóa các thuật toán mã hóa hậu lượng tử (Post Quantum Cryptography - PQC) có khả năng chống lại sức mạnh tính toán vượt trội của máy tính lượng tử trong tương lai. Mới đây, một cột mốc quan trọng được đánh dấu khi NIST chính thức công bố việc lựa chọn thuật toán HQC, bổ sung vào danh mục PQC của mình. Bước tiến này không chỉ củng cố thêm tuyến phòng thủ cho việc bảo mật dữ liệu trực tuyến và thông tin lưu trữ, mà còn cho thấy sự chủ động trong việc xây dựng một tương lai số an toàn hơn trước những đột phá công nghệ tiềm ẩn.    

Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của máy tính lượng tử đang đặt ra thách thức lớn đối với các hệ thống bảo mật hiện tại. Những thuật toán mật mã truyền thống vốn dựa vào sự phức tạp tính toán của máy tính cổ điển nay đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ. Để đối phó với mối đe dọa này, các quốc gia trên thế giới đang thực hiện các chương trình và chiến lược về mật mã kháng lượng tử. Quá trình này đang gặp nhiều thử thách, từ những nghi ngại về tính an toàn của các thuật toán mới cho đến rủi ro từ các backdoor tiềm ẩn. Bài viết sẽ phân tích quá trình phát triển và chuyển dịch mật mã hậu lượng tử cũng như những thách thức và tác động của mật mã hậu lượng tử đối với an ninh quốc gia trong bối cảnh hiện nay.

Trong chiến dịch bảo vệ dữ liệu đang diễn ra của chính phủ Mỹ để chuẩn bị bước vào thời đại máy tính lượng tử trong tương lai, một cuộc tấn công mới và mạnh mẽ đã sử dụng máy tính truyền thống duy nhất để phá vỡ hoàn toàn một ứng cử viên vòng 4 nêu bật lên những rủi ro liên quan đến việc tiêu chuẩn hóa thế hệ thuật toán mã hóa tiếp theo.

Bài báo giới thiệu các quan điểm mang tính phê phán của Markku-Juhani O. Saarinen về tài liệu NIST SP 800-22, cho rằng SP 800-22 đã bị lỗi thời so với SP 800-90. Việc đánh giá các bộ tạo và các dãy giả ngẫu nhiên nên dựa trên các nguyên tắc phân tích mật mã, chứng minh độ an toàn và phân tích thiết kế, từ đó xác nhận một cài đặt của thuật toán tạo số giả ngẫu nhiên dựa trên mã khối, hàm băm cần tập trung vào tính đúng đắn so với mô tả thuật toán chứ không phải vào tính ngẫu nhiên của đầu ra. Trong phiên bản mới của SP 800-22 nên tập trung vào việc đánh giá mô hình ngẫu nhiên cho các nguồn entropy; các “bộ tạo tham khảo” trong Phụ lục D của SP 800-22 đều không phù hợp để sử dụng trong mật mã hiện đại.

Sáng 24/8, tại Hà Nội, Trường hè Mật mã (IACR-VIASM Summer School on Cryptography) do Hiệp hội Quốc tế về Nghiên cứu Mật mã (IACR - International Association for Cryptographic Research) phối hợp cùng Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) tổ chức đã chính khai mạc.

Ngày 5/7/2022, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Mỹ (National Institute of Standards and Technology - NIST) đã hoàn thành vòng thứ 3 của quá trình chuẩn hóa mật mã hậu lượng tử, nhằm chọn ra các thuật toán mật mã khóa công khai để bảo vệ thông tin khi máy tính lượng tử ra đời và công bố 4 thuật toán sẽ được chuẩn hóa của mật mã hậu lượng tử cùng với 4 ứng cử viên cho vòng tuyển chọn thứ 4 [1].

Trong một bài báo được xuất bản gần đây, các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng một chiếc PC có bộ xử lý lõi đơn (yếu hơn một chiếc máy tính xách tay tốt) có thể phá vỡ thuật toán hậu lượng tử từng là ứng cử viên để trở thành tiêu chuẩn vàng cho mã hóa chỉ trong một giờ đồng hồ.

Trước ảnh hưởng của máy tính lượng tử đối với mật mã truyền thống, nhiều tổ chức chuẩn hóa trên thế giới đã có những động thái quyết liệt nhằm đưa ra tiêu chuẩn mật mã mới về an toàn lượng tử. Phần I của bài đã giới thiệu về phân tích quá trình chuẩn hóa các thuật toán an toàn lượng tử của NIST và cập nhật nỗ lực chuẩn hóa về mật mã hậu lượng tử của Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ. Bài báo này tiếp tục giới thiệu các thông tin về dự án chuẩn hóa về mật mã hậu lượng tử của Viện tiêu chuẩn châu Âu ETSI.