Tội phạm mạng – thách thức đang quan tâm của khu vực Đông Nam Á

Mở đầu buổi trò chuyện, khi được hỏi về mức độ nghiêm trọng của tội phạm mạng tại khu vực Đông Nam Á và kỳ vọng đối với cuộc thi lần này, PGS, TS. Phạm Công Hiệp nhấn mạnh:

Tôi nhìn nhận mức độ nghiêm trọng của tội phạm mạng tại Đông Nam Á đã đạt quy mô mang tính hệ thống, có tổ chức và mức độ ảnh hưởng rộng khắp toàn cầu. Qua một số vụ tấn công nổi bật của tội phạm mạng đã được công bố gần đây, như tập đoàn Prince Group ở Cambodia có thể thấy tổ chức tội phạm mạng hoạt động theo kiểu công nghiệp, lập những trung tâm lừa đảo buôn người vượt qua biên giới, tận dụng nền tảng trực tuyến, tiền số và các kỹ thuật rửa tiền tinh vi, đồng thời sử dụng trí tuệ nhân tạo để tổng hợp giọng nói và tạo ra video giả mạo nhằm mở rộng quy mô tấn công.

PGS, TS. Phạm Công Hiệp, Phó Trưởng khoa (phụ trách Nghiên cứu và Sáng tạo), Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam

Ông cho biết, cảnh báo mới nhất của Liên Hợp Quốc cho thấy doanh thu từ các mô hình lừa đảo trực tuyến trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á đã tiệm cận 40 tỷ USD mỗi năm và những mô hình này đang mở rộng sang các khu vực khác. Đây không còn là rủi ro công nghệ thông tin thuần túy mà là một nền kinh tế tội phạm mang tính toàn cầu, đòi hỏi hợp tác quốc tế chặt chẽ cùng với việc ra chính sách và kỹ thuật an toàn thông tin đồng bộ.

Theo ông, trong bối cảnh kinh tế số Đông Nam Á được dự báo đạt quy mô 2.000 tỷ USD vào năm 2030, nhu cầu về những giải pháp sáng tạo, thực tiễn và có sự phối hợp giữa nhiều bên là vô cùng cấp thiết. Đó cũng chính là tinh thần mà United Nations Cybercrime Hackathon 2025 hướng đến.

United Nations Cybercrime Hackathon 2025 - nơi kết nối ý tưởng và hành động quốc tế

Khi được hỏi về điểm khác biệt cốt lõi giữa United Nations Cybercrime Hackathon và các cuộc thi công nghệ thông thường, PGS, TS. Phạm Công Hiệp khẳng định:

Điểm khác biệt của cuộc thi nằm ở sự liên thông với khuôn khổ hợp tác quốc tế mới. Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng được mở ký tại Hà Nội trong hai ngày 25-26 /10/2025, được thiết kế để tăng tốc hợp tác điều tra, chia sẻ chứng cứ điện tử và hỗ trợ tư pháp giữa các quốc gia. Theo ông, khi các nguyên mẫu công nghệ được phát triển song hành với sự kiện này, khả năng chuyển giao sang giai đoạn thí điểm với cơ quan thực thi pháp luật, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế sẽ cao hơn, giúp rút ngắn đáng kể khoảng cách giữa ý tưởng và ứng dụng thực tế.

“Một điểm khác biệt nữa của United Nations Cybercrime Hackathon nằm ở chỗ đây không chỉ là một cuộc thi làm sản phẩm công nghệ, mà là tạo cơ hội kết nối giữa ý tưởng của các đội thi đấu với nhu cầu thực tế của cộng đồng, cơ quan thực thi và khuôn khổ hợp tác quốc tế mới về phòng chống tội phạm mạng,” ông Hiệp nói.

Đối với cuộc thi, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc, cùng Đại học RMIT đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn lực cố vấn, hỗ trợ phát triển sự nghiệp và kết nối quốc tế cho các đội dự thi. Các nhóm lọt vào vòng chung kết sẽ được đài thọ đến Hà Nội, trực tiếp làm việc với chuyên gia trong lĩnh vực an toàn thông tin, marketing số và phát triển doanh nghiệp, mở ra cơ hội biến ý tưởng thành giải pháp thực tiễn.

Bệ phóng cho ý tưởng mang giá trị xã hội

Ở góc nhìn của một cố vấn trực tiếp tham gia, TS. Hoàng Ái Phương cho rằng: Cuộc thi United Nations Cybercrime Hackathon không chỉ là một sân chơi sáng tạo, mà còn là bệ phóng cho những ý tưởng có khả năng tạo ra thay đổi thật sự. Sau khi cuộc thi kết thúc, các đội có giải pháp xuất sắc hoặc giàu tiềm năng sẽ được tham gia giai đoạn phát triển tiếp theo, với sự đồng hành của mạng lưới chuyên gia đến từ Liên Hợp Quốc, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT), cùng các trường đại học và tổ chức trong khu vực.

Theo bà Phương, mục tiêu là giúp các ý tưởng không dừng lại ở mức nguyên mẫu mà được phát triển thành các sáng kiến có tính ứng dụng cao – từ công cụ giáo dục số, chương trình nâng cao nhận thức cộng đồng, đến nền tảng công nghệ hỗ trợ phòng chống tội phạm mạng. Với tôi, vai trò người cố vấn không chỉ là hỗ trợ về chuyên môn, mà còn là truyền cảm hứng để các bạn trẻ tin rằng ý tưởng của mình có thể thật sự tạo ra tác động tích cực cho khu vực.

TS. Hoàng Ái Phương, Chủ nhiệm Cấp cao Chương trình Digital Marketing, Đại học RMIT Việt Nam

Khi bàn về thử thách trong việc tổ chức một cuộc thi quốc tế có chủ đề nhạy cảm như tội phạm mạng, bà Phương cũng thẳng thắn chỉ ra:

Thử thách lớn nhất nằm ở việc cân bằng giữa sự sáng tạo và tính nhạy cảm của chủ đề. Tội phạm mạng là vấn đề không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn gắn chặt với yếu tố pháp lý, chính trị và xã hội của từng quốc gia… Một thách thức khác là làm thế nào để khuyến khích các đội thi tư duy táo bạo, đổi mới sáng tạo, nhưng đồng thời vẫn đảm bảo rằng những ý tưởng đó phù hợp với các nguyên tắc quốc tế, bao gồm bảo vệ quyền riêng tư, nhân quyền, và đạo đức trong công nghệ.

Bà nhấn mạnh rằng chính sự đa dạng về văn hóa, quan điểm và kinh nghiệm trong khu vực đã tạo nên sức mạnh của cuộc thi năm nay – một không gian nơi những ý tưởng trẻ được lắng nghe, kết nối và lan tỏa.

Tư duy chiến lược – chìa khóa để định hình giải pháp đột phá

Về phía doanh nghiệp, ông Trương Đức Lượng, Chủ tịch Công ty Cổ phần An ninh mạng Việt Nam (VSEC), đưa ra những lời khuyên thực tế cho các đội thi:

Đầu tiên, bạn cần xác định rõ mục tiêu hướng đến của Công ước Hà Nội là gì? Tiếp theo, các đội cần xác định rõ đâu là thị trường và người dùng mục tiêu… Và cuối cùng là mức độ công nghệ hóa để tăng trưởng của đề xuất nhằm tạo ra tác động rộng rãi và chất lượng tốt nhất cho thị trường hoặc cho người dùng mục tiêu.

Ông Trương Đức Lượng, Chủ tịch Công ty Cổ phần An ninh mạng Việt Nam (VSEC)

Ông nhấn mạnh rằng ba yếu tố quan trọng nhất khi xây dựng đề xuất là hiểu đúng mục tiêu, xác định rõ đối tượng và đảm bảo giải pháp có khả năng mở rộng, gắn với nhu cầu thực tiễn. Một phần quan trọng không thuộc về sản phẩm đó là nhân sự, nhân sự ban đầu cần có đủ thành phần để tạo tiền đề thực thi, triển khai các dự định, kế hoạch.

Cuộc thi United Nations Cybercrime Hackathon 2025 không chỉ mang ý nghĩa của một sân chơi sáng tạo công nghệ, mà còn là nền tảng kết nối giữa tri thức trẻ, giới học thuật, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế, cùng chung tay vì một không gian mạng an toàn hơn. Như chia sẻ của các cố vấn, cuộc thi không dừng lại ở việc viết mã hay tạo ứng dụng, mà mở rộng sang truyền thông, giáo dục, chính sách và hợp tác quốc tế – nơi những ý tưởng có thể thực sự chuyển hóa thành hành động. Đây chính là tinh thần mà Liên Hợp Quốc, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc, cùng Đại học RMIT và các đối tác hướng đến nhằm khơi dậy sức sáng tạo của thế hệ trẻ để cùng xây dựng một tương lai số an toàn, minh bạch và bền vững cho toàn cầu.